U zhvillua konferenca “Viti arkeologjik 2024”
Më 27 mars 2025 Instituti i Arkeologjisë, pjesë e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, zhvilloi konferencën “Viti arkeologjik 2024”.
Konferenca u drejtua nga kryetari i Institutit të arkeologjisë, akad. Adem Bunguri; kryetari i Seksionit të Shkencave Natyrore dhe Teknike akad. asoc. Gëzim Hoxha dhe kryetari i Komisionit të arkeologjisë prof. dr. Neritan Ceka.
Në këtë konferencë u paraqitën 26 punime shkencore nga kërkues dhe studiues të tri departamenteve të Institutit Arkeologjik: Departamenti i prehistorisë; Departamenti i antikitetit dhe Departamenti i antikitetit të vonë dhe i mesjetës.
Prezantimet paraqitën të rejat e shkencës kombëtare dhe ndërkombëtare të arkeologjisë, lidhur me zbulimet gjatë vitit 2024.
Seanca e parë nisi me prezantimin e rezultateve të projektit shqiptaro-zviceran LIN 3, 2024, të cilat e rendisin si vendbanimin më të vjetër palafit në Europë. Studimi është përgatitur nga Adrian Anastasi, Ilir Gjipali, Albert Hafner, M. Hinz, M. Brunner, K. Anastasi. Zbulimet në këtë sit arkeologjik treguan që vendbanimet palafite në “Lin-3” ishin më të vjetrat në Europë, 6000 BC dhe konsiderohet si vendbanimi më i vjetër liqenor të këtij lloji në Europë. Më tej, E. Andoni, J. Anvari, P. Willett prezantuan rezultatet e kërkimeve arkeologjike për Neolitin në fushën e Korçës. E. Andoni, paraqiti gjithashtu edhe një studim të sondazheve arkeologjike në vendbanimin e Neolitit të hershëm në Pogradec.
Gjatë kësaj seance u prezantuan edhe dinamikat e vendbanimit gjatë periudhës së Hekurit në pellgun e Korçës: “Kalaja” e Barçit (misioni shqiptaro-francez i pellgut të Korçës – 2024) nga R. Kurti, A. Gardesein, me kontributin e E. Glass, A. Bici, U.Tota. Nëpërmjet këtij studimi u paraqitën gjurmët arkitekturore të periudhave të ndryshme, gjatë periudhës së hekurit dhe asaj qytetare ilire, rreth 2800 vjet më parë.
E. Kujtila paraqiti rezultatet e sondazheve arkeologjike në fortifikimin prehistorik të Orenjës (Librazhd, 2024), ku janë përftuar të dhëna stratigrafiko-kulturore që e mbështesin zhvillimin e jetës në këtë vendbanim në 3 faza kronologjike të emërtuara Orenjë I-II-III, përkatësisht të lidhura me Bronzin e Hershëm, Bronzin e Vonë dhe periudhën e vonë antike.
Në fund të seancës A. Anastasi prezantoi hartën arkeologjike nënujore të bregdetit shqiptar 2024. Më pas u bënë pyetje e diskutime lidhur me saktësimin e periudhave të zbulimeve më të fundit në arkeologji.
Në seancën e dytë u paraqitën rezultatet e studimeve të Departamentit të antikitetit.
Orgita Ceka paraqiti rezultatet e gërmimeve në monumentet e tarracës perëndimore të agorasë së Bylisit, si dhe rezultatet e fushatës arkeologjike të vitit 2024 në Gurëzezë.
B. Muka e F. Quantin prezantuan studimin “Apolonia e Ilirisë”.
Jamarbër Buzo prezantoi rezultatet e studimit për nekropolin verilindor të Amantias – Sektori 7.
Në këtë seancë prezantuan studimet e tyre S. Veseli, E. Pitt, E. Shehi, S. C. Fioriello për arkeologjinë e peizazhit në zonën Memaliaj-Tepelenë; S. Veseli, R. Perna për kërkimet në Antigone gjatë vitit 2024, që shtrihen përgjatë luginës së Drinosit. Rezultate të rëndësishme të zbulimeve gjatë vitit 2024, përkatësisht në Foinike dhe Butrint, në Dobër, në Çukën e Ajtoit u prezantuan nga B. Muka, G. Lepore, E. Giorgi, M. Melfi, E. Metalla, J. Bogdani.
Pas pyetjeve dhe diskutimeve, nisi seanca e tretë, në të cilën u prezantuan zbulimet e periudhës së antikitetit të vonë dhe mesjetës.
Në këtë seancë paraqitën punime shkencore nga Brikena Shkodra, Ulsi Tota, M. Nushi, C. Metkola, B. Forsén, Elio. Hobdari, N. Molla, R.Hodges, E. Metalla, S. Antonelli, P. Pushimaj, E. Nikolli, M. Meshini. Ata trajtuan zbulimet e bazilikës paleokristiane së Elbasanit , në Manastirin e Ballshit 2024, në Kishën e Shën Mërisë, në Kodrën e Muzhilës – Drisht 2024, në prapatokën e Durrësit”, në Butrint, në territorin e Sappës etj.
Ekspeditat dhe gërmimet arkeologjike të zhvilluara gjatë vitit 2024 u vlerësuan si shumë të suksesshme për sasinë dhe shumëllojshmërinë e materialit arkeologjik, i cili do të shërbejë si objekt studimi në vazhdim nga specialistët e projekteve të Institutit Aarkeologjik (ASHSH).
Këto ekspedita janë zhvilluar në përputhje me misionin e Akademisë së Shkencave për realizimin e projekteve me perspektivë shumëvjeçare si Lini, Butrinti, Finiqi, Bylisi, Apolonia etj.