Akad. Skënder Gjinushi: Nuk ka shkrirje,as shuarje të ASA-s, por bashkim me Akademinë e Shkencave të Shqipërisë
Akademia e Shkencave për vendimin e ribashkimit. Kryesia e saj u përgjigjet interesimeve të shtypit.
Institutet nuk varen, por bëhen pjesë e rrjetit kërkimor akademik, duke administruar vetë buxhetin dhe vendimmarrjen.
Vendimi për bashkimin është i mirëpritur nga punonjësit e ASA-s, përveç tre-katër vetave që kanë edhe interesa vetjakë.
- Kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, akad. Skënder Gjinushi, në konferencën me mediat të organizuar sot në Akademinë e Shkencave për vendimin e Qeverisë për rikthimin e Akademisë së Studimeve Albanologjike theksoi se:
Institutet deri dje në përbërje të ASA-s, siç shprehet ligji, nuk varen, por bëhen pjesë e rrjetit kërkimor akademik, duke administruar vetë buxhetin dhe vendimmarrjen.
Në këtë aspekt fuqizohet liria akademike dhe rritet bashkëpunimi në kuadër të studimeve albanologjike.
Vendimi për bashkimin është i mirëpritur nga punonjësit e ASA-s, përveç tre-katër vetave që kanë edhe interesa vetjakë.
Bashkëpunimi për tri projektet madhore në albanologji ka provuar se bashkimi është zgjidhja për të realizuar misionin e intitucionit tonë.
Kalimi i Akademisë së Studimeve Albanologjike nga një institucion në varësi të Qeverisë në sistemin e Akademisë së Shkencave është kalim prej varësisë politike në autonomi akademike.
ASA dhe institutet e saj shkëputen nga mbikqyrja e ekzekutivit pra Ministrisë së Arsimit dhe Sporteve dhe do të ushtrojnë veprimtarinë e tyre shkencore si njësi të kërkimit shkencor pranë Akademisë së Shkencave e Shqipërisë.
- (Pjesë nga deklarata zyrtare e Kryesisë së ASHSH)
Në konferencën e shtypit të organizuar sot në Akademinë e Shkencave e për vendimin e Qeverisë për rikthimin e Akademisë së Studimeve Albanologjike Kryesia e saj paraqiti qëndrimin e vet për gazetarët dhe publikun e interesuar, duke theksuar se ky vendim nuk nënkupton shkrirje të Akademisë së Studimeve Albanologjike dhe instituteve të saj, por një bashkim dhe bashkëpunim me institucionet e arsimit të lartë të vendit dhe me njësi e qendra të tjera kërkimore në Shqipëri e në të gjitha trevat shqiptare dhe në Botë.
Kjo masë do të rrisë angazhimin e përgjegjësinë e përbashkët të këtyre dy institucioneve në zhvillimin e shkencave albanologjike.
Ky vendim në të njëjtën kohë është pjesë e procesit të reformimit të ASHSH e të vetë sistemit tonë kërkimor shkencor në bazë të ligjit nr. 53/2019, i cili synon që Akademia e Shkencave, nga një institucion honorifik, të kthehet në një qendër reale të kërkimit shkencor, nëpërmjet ngritjes pranë saj të njësive të kërkim-studimit me ndikim kombëtar në fushat kryesore të shkences e dijes.
Kryesia solli në vëmëndjen e publikut se kalimi i ASA-s nga një institucion pranë ekzekutivit dhe jo në përputhje me ligjin për arsimin e lartë, si pjesë thelbësore përbërëse e një institucioni shkencor, jo vetëm që nuk cënon lirinë akademike, por rrit autonominë akademike të saj në tërë veprimtarinë kërkimore-shkencore. Ky bashkim i shërben forcimit të misionit të Akademisë së Shkencave si institucion parësor i politikës për kërkimin shkencor; duke pasur si prioritet konstant kthimin e saj në një kryeqendër të nxitjes, organizimit e koordinimit të kërkimit shkencor veçanërisht në fushën e albanologjisë.
Përvoja e mëpërparshme, si dhe ajo e krijuar në tre-katër vitet e fundme prej bashkëpunimit midis Akademisë së Shkencave dhe Akademisë së Studimeve Albanologjike në procesin e hartimit dhe realizimit të tre projekteve madhore në albanologji dëshmon qartë efikasitetin e institucionalizimit të këtij bashkëpunimi, duke kaluar prej bashkëpunimit me projekte në bashkimin de jure të këtyre dy institucioneve.
Në njoftimin me shkrim shpjegohen arsyet (bazuar në ligjin për arsimin e lartë), përse nuk mund të ekzistojnë dy akademi, si institucione paralele, aq më tepër në kushtet e pamundësisë nga ana ligjore të ASA-s për t’u kthyer në institucion të arsimit të lartë.
Shumë prej studiuesve që janë pjesë e studimeve albanologjike janë pjesë e asamblesë Akademisë së Shkencave dhe një pjesë e madhe e tyre kanë qenë pro këtij bashkimi. Në këto kushte ky bashkim është një zgjidhje shumë e mirë, që i jep fund paligjshmërisë së deri tanishme dhe i hap udhë efikasitetit në kërkimin shkencor si dhe në tre projektet e mëdhaja në albanologji të ndërmarra tashmë nga Akademia e Shkencave e Shqipërisë.
Ky vendim është një hap i rëndësishëm për realizimin e misionit tonë:
- Për rritjen e mbështetjes financiare e logjistike për kërkimin shkencor e shkencën; për njësitë e institutet kërkimore të reja a ekzistuese; për punonjësit kërkimorë-shkencorë; për adresimin më të saktë të investimeve për shkencën; për koordinimin e monitorimin e rezultateve të kërkimit shkencor në nivel sistemi;
- Me synim harmonizimin e zhvillimit e të nivelit midis komponentit shkencor dhe atij arsimor; me forcimin e bashkëpunimit midis tyre, si rruga e vetme për arritjen e standardeve europiane prej instituteve tona kërkimore e prej IAL-ve, reflektuar këto në nivelin e diplomave për specialistë të lartë e në zbatimin e teknologjive të reja në ekonomi;
- Me bindjen se nuk mund të ketë arsim të lartë të nivelit europian pa një sistem të kërkimit shkencor të këtij niveli; nuk mund të ndiqen ritmet e zbatimit të teknikave e teknologjive të reja në ekonomi pa një kërkim shkencor të standardeve europiane.
Bashkimi shkon në pajtim dhe në zbatim të strategjisë së kërkimit shkencor për periudhën 2023-2030, në të cilën si objektiv kryesor është rritja e peshës së kërkimit shkencor në raport me produktin e përgjithshëm bruto në vend, nëpërmjet ngritjes e forcimit të qendrave kombëtare elitare shkencore; si dhe me frymën e ligjit të ri për shkencën.
Ky vendim, përfundon njoftimi, është një hap në drejtimin e duhur për Shqipërinë si vend kandidat, në negociim për anëtarësimin në BE, edhe për plotësimin e kërkesave të “acquis communautaire” për shkencën.
III. Vendimi i Qeverisë pasqyron gjendjen reale në fushën e studimeve albanologjike
Kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, akad. Skënder Gjinushi, në konferencën me mediat të organizuar sot në Akademinë e Shkencave për vendimin e Qeverisë për rikthimin e Akademisë së Studimeve Albanologjike vuri në dukje se:
Procesi i bashkimit të ASA-s me Akademinë e Shkencave të Shqipërisë ka qenë i natyrshëm. Ai ka kaluar përmes dy vendimeve të Kryesisë së Akademisë së Shkencave e Shqipërisë, që duke parë mangësitë në administrimin e kërkimit shkencor në Shqipëri i ka paraprirë kësaj situate për të lehtësuar këtë bashkim.
Prej dy vjetësh, me vendim të Asamblesë, Akademia e Shkencave ka kërkuar ribashkimin e instituteve albanologjike që iu ndanë me reformën e vitit 2007.
Kjo reformë dëmtoi studimet albanologjike e për më tepër shkurtoi rreth 150 punonjës nga kërkimi shkencor.
Ajo nuk arriti as t’i japi statusin e një ILA, Qendrës së Studimeve Albanologjike, dhe për më tepër nuk u arrit një rezultat i duhur në fushën e studimeve albanologjike, ku projekte të mëdha si Enciklopedia Shqiptare apo Fjalori i Gjuhës Shqipe nuk u arritën as të fillonin.
Ministria e Arsimit dhe Sportit së fundi zgjidhi problemin e mungesës deri dje të statusit ligjor të Akademisë së Studimeve Albanologjike.
Vendimi i Qeverisë për bashkimin e ASA-s me ASHSH, jo vetëm hap perspektivën e reformimit të mëtejshëm, por zgjidh një problem të vetëfunksionimit të sistemit kombëtar të kërkimit shkencor.
Ky është fuqizim i sistemit arsimor-shkencor, dhe nuk është fuqizim as i individit, as i Kryesisë së Akademisë, e as i Asamblesë së Akademisë së Shkencave.
Prandaj qeveria, që ishte skeptike, është bindur për rrugën e reformimit të sistemit tonë kërkimor-shkencor.
Akademia mori vetëm përgjegjësinë për të financuar tri projekte të mbetura ndër vite (Fjalori i madh i gjuhës shqipe, Historia e shqiptarëve, Enciklopedia shqiptare) dhe këtë patjetër që e bëri me të gjithë kërkuesit shkencorë kudo që janë.
Dhe, ardhja e ASA-s e lehtëson këtë bashkëpunim dhe aq më tepër që e ligjëron. –tha akad. Skënder Gjinushi.
- Marrëdhëniet midis Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe Akademisë së Shkencave të Kosovës, në tre vjetët e fundme janë më të frytshmet që mund të ekzistojnë.
Pohimet për të kundërtën vetëm nga Beogradi mund të vijnë. …..
Kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, akad. Skënder Gjinushi, në konferencën me mediat, të organizuar sot në Akademinë e Shkencave për vendimin e Qeverisë për rikthimin e Akademisë së Studimeve Albanologjike, vuri në dukje bashkëpunimin intensiv me Akademinë e Shkencave të Kosovës:
….Që nuk po bashkëpunon Akademia e Shkencave dhe Arteve e Kosovës (ASHAK) me Akademinë e Shkencave të Shqipërisë (ASHSH), ky duhet të jetë një informacion nga Beogradi…, sepse marrëdhënie më të mira për Akademinë e Shkencave të Kosovës me Akademinë e Shkencave të Shqipërisë nuk ka pasur asnjëherë.
Ka një protokoll të përbashkët bashkëpunimi, ka një projekt madhor që është Enciklopedia shqiptare…
Edhe nga Fjalori i madh i gjuhës shqipe absolutisht nuk është tërhequr Akademia e Kosovës.
Akademia e Shkencave dhe Arteve e Kosovës ka thënë vetëm kaq që “ne nuk kemi specialistë për hartim fjalorësh, por do të marrim pjesë si recensues”, ndërsa institucionet e tjera, institutet e Kosovës janë të përfshirë në procesin e punës për Fjalorin e madh të gjuhës shqipe.
Kështu që, kushdo nga ata që do të uronte që Shqipëria të mos shkonte mirë me Kosovën, fatkeqësisht duhet të mërziten pak….
